De toekomst van waterstof ligt in Rotterdam. Omdat de Hydro Generation – een groep voorlopers in de energietransitie – ziet dat Rotterdam dé plek is om innovatieve oplossingen waar te maken. Daaronder valt het jonge bedrijf Docklab, dat werkt aan de transformatie van wereldwijde toeleveringsketens. Janjoost Jullens van Docklab gaat in gesprek met dr. Wouter Jacobs van Erasmus Commodity & Trade Centre (ECTC) over de certificering van groene waterstof en Rotterdam als prijsstellende regio.

In het hart van de Rotterdamse haven werkt het internationale team van Docklab met zo’n 30 innovators aan digitale infrastructuur voor de energietransitie, zoals de spin-out HydroTwin: een digitaal platform voor CO2-accounting en certificering van waterstof en waterstofdragers. Chief Strategy Officer Janjoost Jullens legt uit: “Stel: je verkoopt groen opgewekte waterstof vanuit een electrolyser en converteert het naar ammonia, pompt het voor een deel in een schip en laat het daarna kraken of doorverkopen. In elk van die stappen moet je voldoen aan de regelgeving. Ons platform stelt je daartoe in staat.” Op basis van bestaande technologie is de eerste versie van het platform ontwikkeld.

Wouter Jacobs, directeur ECTC en senior onderzoeker bij Erasmus Centre for Urban, Port and Transport Economics (UPT), was aan de tekentafel bij het project betrokken en is aangenaam verrast over de voortgang. “Goed om te horen dat er voortgang wordt geboekt. Voor de marktontwikkeling is dit echt van belang.” De import van waterstof(dragers) is gebonden aan de Europese regelgeving, die lang onduidelijk bleef. Jacobs: “Inmiddels weten we dat het aantoonbaar maken van de groene component van de productie van de waterstofdrager een vereiste is om handel mogelijk te maken. Daarvoor hebben we digitale, efficiënte certificatie nodig. De tool van Docklab biedt daarvoor een oplossing.”

Investeren in certificering, straks vooraan staan

Het HydroTwin platform wordt samen met certificeringsexperts en energiepartijen opgezet. “We richten het liever nu al met de keten in, ondanks dat er nog geen grote groene waterstofvolumes en handel zijn. We hebben dan ook partijen aan ons gebonden die willen leren, durven investeren en straks vooraan willen staan. Met hun bijdragen verwachten we over zo’n 1,5 jaar volledig te draaien. We zijn zover als we kunnen zijn”, glimlacht Jullens.

Het platform helpt van elke commodity batch (een portie van een grondstof) een digital twin te maken: een unieke digitale identiteit die alle informatie over de batch samenvat. Deze digital twin is gelinkt aan een register met alle gebeurtenissen en veranderingen in de waardeketen van die batch – de project journey. Vervolgens is er een digitale kluis waarin alle bijbehorende documentatie wordt beheerd. “Zo ben je altijd klaar voor certificering, en digitaal management van die certificaten bieden we ook. Bovendien heb je met deze digital twin continu actueel en digitaal inzicht waarmee je handelaren en eindgebruikers kunt bedienen. Tegen een koper zeg je: hier heb je de digitale sleutel, klik maar rond.”

Dat het platform van Docklab ook is ingericht op verschillende waterstofdragers, waaronder ammoniak, is volgens Jacobs noodzakelijk. In het door hem begeleide rapport CommodipHy, opgesteld vanuit ECTC, is ammoniak een onmmisbaar element in het realiseren van een waterstofmarkt en -handel in Europa. Jacobs licht toe: “Handel in ammoniak bestaat al vanuit de kunstmestindustrie. De prijzen van ammoniak worden daarom nu gedreven door die industrie, bijvoorbeeld op basis van het aantal hectare landbouwgrond. Terwijl ammoniak ook als brandstof en als waterstofdrager ingezet kan worden en we dus toemoeten naar een diversere prijsstelling.”

Van longterm agreement naar spotmarkt

HydroTwin speelt daarmee in op een belangrijke toekomstige vraag, stelt Jacobs. “Je wilt van lange contracten tussen twee partijen – long term agreements – tot een spotmarkt komen. Long term agreements zijn belangrijk om productie op gang te brengen, want een ammoniakfabriek krijg je pas gefinancierd als je zeker weet dat je klant het afneemt tegen een bepaalde prijs. Een spotmarkt ontstaat zodra er tijdens die productie meer of minder is.” Bij overproductie kun je on the ‘spot’ verkopen. Wie heeft het nu nodig? Zo neemt het volume toe en verschillen de prijzen steeds meer per dag. Dat brengt ook risico met zich mee. Jacobs legt verder uit: “Dat risico, daar wil je als verkoper vanaf. Op dat moment stapt er investeringskapitaal in, zoals zakenbanken en hedgefunds. Via die weg wordt het product verhandelbaar op de beurs. Een van de belangrijkste kantelpunten van die lange contracten naar een spotmarkt zijn correcte volumes en de randvoorwaarden. Kortom; certificering en registratie.”

Jullens bevestigt dat het platform met deze visie in het achterhoofd is ontworpen. “Het moet de drempel verlagen om snel met elkaar te handelen en transacties uit te voeren. Wat daarin anders is tegenover de manier waarop het nu gaat, is dat het niet fysiek maar digitaal kan. Dat levert snelheid op. Daarnaast is het volledig ingericht op optionaliteit: er is een digital ‘twin’ van je batch, wat betekent dat je jouw producten samen of in delen kunt verkopen, maar ook uit elkaar kunt knippen – in dit geval in waterstof en ammoniak – en daar de juiste eigenaar, hoeveelheid en certificaten bij ontvangt.”

Rotterdam beste papieren als prijsstellende regio

De optionaliteit die het platform HydroTwin biedt, is ook terug te vinden in de Rotterdamse haven. In het ECTC-rapport wordt daarom geconcludeerd dat de stad heel goede papieren heeft om de prijsstellende regio voor waterstof en waterstofdragers te worden. Jacobs licht toe: “Daar waar veel vraag en aanbod bij elkaar komt, krijg je de beste prijs. Daarmee trek je handel aan. Vraag en aanbod ontstaan op een plek die veel te bieden heeft. Rotterdam en de regio vormen al de grootste brandstoffenmarkt voor scheepvaart in Europa. Ze staan bekend om de expertise en faciliteiten als het gaat om de opslag van moleculen. Daarnaast zijn er grote ambities om electrolysers neer te zetten en het Havenbedrijf werkt samen met Gasunie aan een pijpleiding om het achterland te bedienen.” “Dat betekent inderdaad dat je als verkoper kunt kiezen: sla ik het op in een tank, verkoop ik het direct, laat ik de ammoniak kraken tot waterstof? Die veelzijdigheid, daarin heeft Rotterdam echt strepen voor”, sluit Jullens aan.

Rotterdam is er eigenlijk al klaar voor om zowel de waterstofhub van Europa als daarmee de prijsstellende regio te zijn. “Met al het kapitaal, de kennis, de kunde en de voorwaarden die hier liggen om de energietransitie mogelijk te maken, kan het bijna niet anders. Goed ontwikkelde economische regio’s bouwen altijd voort op wat er al is. De Rotterdamse regio heeft een energie-economie en bijbehorende logistiek; dat wat deze regio in 150 jaar groot heeft gemaakt. Daarom moet je hier zijn voor die transitie”, bepleit Jacobs.

Internationale afspraken maken

Maar zelfs met de beste papieren ben je er nog niet. Andere regio’s die sneller in actie komen en ladingen aantrekken, kunnen er zomaar als prijsstellende regio vandoorgaan. Daarom pleit Jacobs voor het maken van afspraken met internationale partijen. “Een spotmarkt ontstaat, niemand kan dat precies sturen, maar je kunt het wel afdwingen. Dat betekent dat je er ladingsstromen naartoe moet laten komen en productie op moet laten slaan. Misschien is de markt nu nog niet zover, maar je kunt wel garantstellingen maken. Dan kom je in de boeken te staan. Duitsland doet dat al heel actief.” Jullens: “Het lijkt me ook belangrijk dat je goede faciliteiten aanbiedt, de juiste (digitale) infrastructuur aanlegt en partijen aan elkaar koppelt. Dat je het zo makkelijk mogelijk maakt om handel te drijven.”

Als spin-out van Docklab, een dochterbedrijf van het Havenbedrijf, werkt HydroTwin veel samen met allerlei verschillende (kennis)partners. Ook de gemeente is een graag geziene gesprekspartner. “Met de gemeente praten we regelmatig over de versnelling van de energietransitie met waterstof, en de niet-fysieke processen die daarbij komen kijken. Mede dankzij de Just Transition Fund krijgt onze start-up de tijd en ruimte om het product te verfijnen.”

Wat betreft de Hydro Generation, daarin herkent Jullens zich zeker en hij vindt het een aansprekende term. “Ik ben er achterstevoren ingewandeld”, lacht hij. Hij hoopt dat meer innovatieve denkers en doeners zich aansluiten bij de groep voorlopers in Rotterdam. “En ik zet me ondertussen in om naast de snel ontwikkelende ‘hardware’, zoals infrastructuur, de bijpassende software te ontwikkelen.”