Het Fonds Vitale Kerngebieden is eind 2021 opgericht. Met dit fonds heeft de gemeente de mogelijkheid om vastgoed aan te kopen binnen aangewezen gebieden. Bijvoorbeeld om leegstand tegen te gaan, om te kunnen sturen op branchering of om ondermijning en overlast tegen te gaan of te voorkomen. Martijn van Halem, van de Afdeling Vastgoed van de Gemeente Rotterdam, is sinds 2023 fondsmanager van het Fonds Vitale Kerngebieden.

Leegstand in de stad

Martijn: “We zijn in 2022 gestart met het Fonds Vitale Kerngebieden. Dat was eigenlijk net in de nadagen van de coronacrisis. De prognose destijds was dat, mede door corona, er een enorme toename in leegstand zou ontstaan in de stad. Onderzoeken van het Planbureau voor de Leefomgeving hadden het over een toename van wel 30 á 40 procent. Vooralsnog lijkt dat gelukkig relatief mee te vallen. Toch is het niet uitgesloten dat de toename in leegstand verder door zal zetten.”

Bottom-up aanpak

Omdat de toename van leegstand minder snel is gestegen dan gedacht, liggen de panden niet voor het oprapen. “Het eerste jaar zijn we echt bezig geweest met de vraag: hoe kunnen we op een juiste manier panden selecteren?” vertelt Martijn. “Daarbij hebben we bewust ingezet op een bottom-up aanpak. We willen dat de collega’s die veel actief zijn in de wijken, en dus veel contact hebben met ondernemers en bewoners, op de hoogte zijn van de mogelijkheden die ons fonds biedt. Zij zijn de oren en ogen zijn in de stad, en kunnen suggesties bij ons aandragen voor panden die gewenst zijn om aan te kopen. In deze manier van werken hebben we veel geïnvesteerd, en daar plukken we nu de vruchten van. De eerste panden zijn inmiddels aangekocht en daar gaan we nu mee aan de slag.”

Aankoopproces

Aan de aankopen van het Fonds Vitale Kerngebieden gaat een zorgvuldig proces vooraf. Martijn: “Het aankopen is voor ons geen doel op zich. We kijken eerst naar wat voor beleid en interventies er al zijn toegepast in een gebied. Als blijkt dat dit allemaal niet het gewenste effect heeft gehad, dan pas komt de optie om een pand aan te kopen echt in beeld. Ook willen we niet dat er andere projecten rondom een pand lopen, waar we mee in conflict kunnen komen. Maar onder aan de streep blijft het meest belangrijke dat we met de invulling van het pand uiteindelijk een meerwaarde voor de stad kunnen zijn.”

De plannen voor de toekomst

Er is inmiddels een eerste aantal panden aangekocht. Nu wordt er gewerkt aan de invulling daarvan. “Aan de aankoop ligt al een heel projectplan ten grondslag, dus van tevoren is al nagedacht over wat voor soort huurder er goed zou passen” legt Martijn uit. “Nu zijn we met deze panden in de fase beland dat we ze gebruiksklaar gaan maken. We investeren nu bijvoorbeeld in de verduurzaming van de panden. Daarna gaan we een openbare wervingsselectie houden om een geschikte huurder te vinden.”

Wie een geschikte huurder blijkt, kan per gebied verschillen. Soms kan het pand een meer maatschappelijke functie krijgen, maar vaak zal er juist een commerciële partij nodig zijn. Bijvoorbeeld wanneer een bepaalde winkelvoorziening binnen een gebied ontbreekt. “De meerwaarde die we als overheid hebben ten opzichte van een marktpartij, is dat wij met een lager rendement genoegen kunnen nemen. Wij hebben geen winstoogmerk maar kijken naar de mogelijkheden die een pand ons biedt om te sturen op de verbetering van een gebied of straat. Hierbij is het van belang dat de gemeente de markt niet verstoort.