Vanwege de woningnood is alles en iedereen gemobiliseerd voor een maximale woningproductie. Duurzaamheidseisen kunnen daarbij lastig zijn. Om vertraging van de bouw te voorkomen werkt Rotterdam onder aanvoering van wethouder Chantal Zeegers met marktpartijen en corporaties samen in het Plan van Aanpak Duurzaam Doorbouwen. Doel is een gestandaardiseerde aanpak van nieuwe duurzaamheidseisen aan de hand van proven practises.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk in Rotterdam Bouwt en Ontwikkelt 14 juni 2025.

Toen een paar jaar geleden de rente en de bouwkosten opliepen, nam wethouder Chantal Zeegers van Klimaat, Bouwen en Wonen het initiatief tot het Doorbouwakkoord. Gemeente, vastgoedpartijen en bouwers maakten afspraken voor het zoveel mogelijk op peil houden van de woningproductie. Naast een financieringshobbel heeft woningbouwontwikkeling ook te maken met een duurzaamheidshobbel. Vanuit de EU komen er nieuwe en verscherpte eisen op dit vlak aan. Met het oog daarop namen de gemeente Rotterdam en het Platform Ontwikkeling Rotterdam (POR) het initiatief tot het opstellen van het Plan van Aanpak Duurzaam Doorbouwen. Je kunt dat zien als een logische aanvulling op het Doorbouwakkoord. Dezelfde partijen zijn daar dan ook bij betrokken. “We hebben veel plezier van het Platform Ontwikkeling Rotterdam. Daarmee kunnen we altijd goede afspraken maken. Naast verantwoordelijkheid voor de bouw, ben ik dat tegelijkertijd ook voor de hele verduurzaming van de stad Rotterdam. En de bouw stoot ongelofelijk veel CO2 uit: 37 procent van alle CO2-emissie landelijk. Dus daar moet echt een slag geslagen worden op weg naar Paris Proof. Tegelijkertijd wil ik natuurlijk dat de bouw doorgaat. En dat het elkaar niet in de weg gaat zitten.”

Het doel van Duurzaam Doorbouwen is blijven versnellen met woningbouw en daarbij via schaalvoordelen duurzaamheid betaalbaar te houden. “Duurzaam bouwen wordt beter betaalbaar door economy of scale”, legt Zeegers uit op haar werkkamer in het Stadhuis. “Dat willen we niet bereiken door als gemeente extra eisen op te leggen. Als we daar met gunningscriteria wel om vragen, dan nemen wij het onrendabele deel voor onze rekening. Dwingende extra eisen moeten van het Rijk komen.”

Die dwingende eisen laten niet lang meer op zich wachten. Boven de markt hangt strengere Europese regelgeving voor duurzaamheid, zoals de EU-Taxonomie. Sommige regels zijn al van kracht, zoals de verplichting aan bedrijven en grote organisaties tot een duurzaamheidsrapportage (CSRD). Bovendien verlangen grote beleggers en banken waardevastheid op de lange termijn en investeren daarom in toenemende mate allen in vastgoed dat nu al aan die strengere eisen voldoet. “Geld kan dwingend zijn”, zegt Zeegers. “Dat helpt ons zeker in onze duurzaamheidsambities.”

Schaalvoordelen

Uitgangspunt van het Rotterdamse Plan van Aanpak Duurzaam Doorbouwen zijn de doelstellingen van de klimaatconferentie in Parijs. Paris Proof bouwen vraagt concreet om beperking van CO2-uitstoot van bouwmaterialen, circulaire ontwerpen en bouwen, emissieloos bouwen, en klimaatadaptieve maatregelen in de gebouwde omgeving. In het Plan van Aanpak hebben we Rotterdamse projectontwikkelaars, corporaties  en bouwers vastgelegd hoe ze gezamenlijk willen komen tot beproefde duurzaamheidsoplossingen volgens transparante en eenduidige normen. De EU Taxanomie is daarvoor leidend. “Voor schaalvoordelen heb je standaardisatie nodig in de hele keten. Het is essentieel dat we allemaal dezelfde taal gaan gebruiken voor duurzaamheid in de gebouwde omgeving.” Als iedereen dezelfde normen en begrippen gebruikt, kun je zinvol meten en vergelijken.

Marktpartijen en corporaties zijn uitgenodigd projecten aan te melden en te laten doorrekenen op de CO2-voetafdruk van de gebouwen. “En als een doelstelling dan net niet gehaald wordt, ga je onderzoeken hoe dat komt en hoe je er alsnog aan kunt voldoen. Waar zit de bottleneck en hoe kun je die voorkomen? Zo leren partijen van elkaar en komen we gezamenlijk uit bij goede praktijkoplossingen.” Om kennis verwerven en delen te versterken, wordt in het kader van de Rotterdamse Klimaatacademie samengewerkt tussen de gemeente, het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen, zoals Hogeschool Rotterdam.

City Deal

Met de Rotterdamse aanpak van duurzaam doorbouwen – bouwen zonder dat verscherpte eisen de woningbouwproductie afremmen én met een lagere milieu-impact – is door Zeegers zendingswerk verricht. In eerste instantie onder de andere G4-gemeenten. “Vervolgens werd ik aangespoord om het landelijk te maken. Die handschoen heb ik opgepakt.” Met haar team organiseerde Zeegers in maart 2025 een werkconferentie waar wethouders, directeuren en bestuurders van bouw- en ontwikkelbedrijven, corporaties en beleggers uit het hele land bijeenkwamen. Zij committeerden zich aan samenwerking binnen de City Deal Toekomstbestendige Gebiedsontwikkeling Agenda Stad (onderdeel van Binnenlandse Zaken) gebruikte de Rotterdamse aanpak als een van de inspirerende voorbeelden voor de totstandkoming van deze City Deal, waaraan het Rijk, provincies, regio’s, gemeenten, marktpartijen, woningcorporaties, maatschappelijke organisaties en kennisorganisaties meedoen.

Schiehaven Noord

Het leerproces krijgt vorm met het indienen van een pilotproject door elke gemeente die deelneemt aan deze City Deal. Rotterdam kiest voor de gebiedsontwikkeling Schiehaven Noord. In dit gebied zijn ongeveer zevenhonderd woningen gepland. “We gaan daar met alle partijen concreet aan de slag met zo integraal mogelijk duurzaam bouwen. Dat betekent onder meer dat passief bouw, houtbouw, biobased en circulair bouwen, en met inpassing van groen, biodiversiteit en klimaatadaptatie. Sociale duurzaamheid hoort er ook bij. Mensen uit de wijk met een afstand tot de arbeidsmarkt gaan meebouwen. Het ambitiedocument voor Schiehaven Noord is bijna unaniem in de raad vastgesteld. Gedurende het project zal soms blijken dat te hoog is gegrepen, of fouten zijn gemaakt, maar daar zullen we allemaal van leren. Wat we leren in onze pilots, delen de aangesloten gemeenten met elkaar.”

Rotterdam Proof

Met het landelijk maken van de principes van duurzaam doorbouwen in de City Deal vervult Rotterdam onder leiding van wethouder Zeegers een voortrekkersrol. “Ja, het is waar dat wij de kar trekken als het gaat om een systematische aanpak van duurzaam doorbouwen. Maar we moeten niet arrogant zijn. Amsterdam bijvoorbeeld is heel ambitieus.

Met de standaardisatie en schaalvergroting van duurzaam bouwen in Nederland is een goed begin gemaakt. Of zoals Zeegers met een lach toch wel durft te zeggen: “We gaan er met elkaar stevig tegenaan om Nederland Rotterdam Proof te maken.”