‘We bouwen de Smart Hydrogen Hub op, voor én met M4H’
Rotterdam is dé plek om innovatieve CO2-neutrale oplossingen waar te maken. Maar dat gaat niet vanzelf. Bedrijven hebben financiële steun nodig om samen Europe’s Hydrogen Hub te kunnen vormen. Daarom heeft de gemeente Rotterdam een deel van haar Duurzaamheidstransitiebudget vrijgemaakt voor waterstofprojecten. Maak kennis met aanvrager Mare Straetmans (oprichter van Platform Zero) en projectdirecteur Leonoor Hiemstra (stichting Smart Hydrogen Hub). Samen met Rotterdamse partners werken deze leden van de Hydro Generation aan een grote testopstelling met groene waterstof op bedrijventerrein M4H.
Op bedrijventerrein M4H (Merwe-Vierhavens) verrijst in de loop van dit jaar een installatie voor de productie van groene waterstof, met een slim energienetwerk en alle infrastructuur die erbij hoort. Deze grote testopstelling is bedoeld om meer ervaring op te doen met de productie, verwerking en levering van deze groene brandstof. Platform Zero, Battolyser Systems, het Havenbedrijf, Sunrock, de gemeente Rotterdam en andere partners werken samen aan de Smart Hydrogen Hub, een belangrijk puzzelstuk voor de energietransitie.
Leonoor: “We bouwen de Smart Hydrogen Hub op, voor én met M4H. Juist dat lokale karakter maakt het zo mooi. De groene waterstof die we hier gaan maken, kan mogelijk in de toekomst direct gebruikt worden door onze buren van de Stadshaven Brouwerij.” Mare: “Of aan de waterkant getankt door bootjes van de Watertaxi en het opleidingsschip van het Scheepvaart en Transport College.”
Perfect gebied
M4H is een perfect gebied voor dit project. Mare: “Er is hier al veel bedrijvigheid op het gebied van de energietransitie en overal op het terrein vind je innovatieve bedrijven en bedrijfjes. We hebben een lijst met meer dan 100 startups en scale-ups die een rol kunnen spelen bij dit project. Veel van die bedrijven zitten dus al in de buurt, en anders kunnen ze hier makkelijk terecht. Het pand waarin wij met Platform Zero zitten, is een verzamelgebouw speciaal voor startups in de energiesector.”
Ook de ligging van het bedrijventerrein speelt mee. Er is genoeg ruimte, het is goed bereikbaar over land én water, het is een haven maar ligt óók in de stad en medewerkers kunnen met de metro tot vlak bij hun werk komen. Ideale omstandigheden dus voor een potje pionieren.
Eén zeecontainer groot
Het hart van de Smart Hydrogen Hub zal de installatie voor de productie van waterstof zijn. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de innovatieve Battolyser-techniek. Leonoor wijst naar buiten: “Kijk, daar op het grasveld komt de ‘elektrolyser’ te staan.” Deze eerste waterstoffabriek van M4H wordt ongeveer een zeecontainer groot en kan, als het waait of de zon schijnt, zo’n 20 kilo groene waterstof per uur produceren. Mare: “Dat is natuurlijk klein vergeleken bij wat grote bedrijven zouden kunnen neerzetten. Maar groene waterstof wordt nog nauwelijks op grote schaal geproduceerd. Shell werkt nu aan een 200 keer zo grote groene-waterstoffabriek als die van ons, op de Tweede Maasvlakte. Zij worden daarmee straks de eerste grote producent in Europa.”
Voor Battolyser en voor de Rotterdamse haven is de kleine fabriek op M4H nu een flinke schaalvergroting. De Battolyser maakt straks een veelvoud van wat er nu wordt geproduceerd aan groene waterstof. Mare: “En al doende leren we; we werken toe naar vier of vijf installaties. Van verschillende leveranciers, want ze werken allemaal met andere technieken. Voor onze testopstelling is het interessant om te kijken of er dan ook verschil zit in het verwerken, vervoeren en gebruiken van de productie van die installaties.”
Groen, groener, groenst
Voor de eerste productie-unit, waarbij naast de Battolyser ook waterstofcompressie noodzakelijk is, ligt het ontwerp al klaar. Leonoor: “We hopen hier in de zomer van 2025 te kunnen produceren én leveren. Over de manier waarop we gaan leveren is ook al nagedacht. Want je kan wel waterstof produceren, maar je moet het ook ergens opslaan natuurlijk. Dat gaan we doen in een ‘tube trailer’, een grote aanhanger met cilinders erop. Je kan de waterstof vervolgens ter plekke weer uit die cilinders halen, als een soort tankstation, voor lokale of kleinschalige afnemers. Of je kunt de trailer ergens heen rijden. Naar Rotterdam the Hague Airport bijvoorbeeld, waar een tankstation voor groene waterstof gerealiseerd zal worden. Idealiter zouden wij natuurlijk – vanuit de ecosysteem-gedachte – onze groene waterstof voornamelijk aan lokale afnemers in M4H leveren. Maar gezien de uitdaging om alle verschillende initiatieven in tijd op elkaar aan te laten sluiten, zijn we vast begonnen met het uitgangspunt om tubetrailers te verkopen. Je kunt niet wachten tot alles klopt en perfect geregeld is. Maar we hebben wel het doel om in de toekomst juíst de lokale ecosysteem-partners van groene waterstof te voorzien.”
Het belang van zichtbaarheid
De Smart Hydrogen Hub maakt van M4H niet alleen een laboratorium op het gebied van groene waterstof maar ook een etalage. Een belangrijk doel voor Mare: “Waterstof, en zeker groene waterstof, is nog heel nieuw. Het is goed om in de praktijk te zien hoe je ermee omgaat en wat er allemaal mee kan. Met deze test wordt dat tastbaar. Dat is belangrijk voor de deelnemende startups en scale-ups, de Rotterdamse haven, grote bedrijven die over onze schouder mee gaan kijken, investeerders en studenten. Vooral die laatste groep hebben we hard nodig. We kunnen de mooiste innovaties doen op het gebied van de energietransitie, maar als we de mensen niet hebben om het uit te voeren houdt het op. Dus we moeten zoveel mogelijk jonge mensen enthousiast maken voor onze branche.”
Eerst zien, dan investeren
Een waterstoffabriek, opslag van waterstof, ruimte voor medewerkers, plekken voor afnemers en een slim energienetwerk met allerlei vormen van groene energie voor M4H: dat is een flinke investering. Mare: “Er is veel geld voor nodig inderdaad. Daarom hebben we ook het Duurzaamheidstransitiebudget aangevraagd. Onze deelnemers zijn voor het grootste deel startups, die kunnen de kosten niet zelf dragen.” Leonoor vult aan: “Door de nieuwe technologie zijn de ontwikkelkosten enorm, maar ook de markt moet nog ontwikkeld worden. Dat geeft financiële onzekerheden. De kosten gaan voor de baten uit, en de kosten zijn hoog. Als startup is het altijd een uitdaging om de juiste balans te vinden tussen opschalen en financieel gezond zijn en blijven. Om groenewaterstoftechnologie en de markt te laten ontwikkelen zijn subsidies voorlopig nog onmisbaar.”
Op naar het onbekende
Vooruitkijken in een nieuwe, innovatieve branche als groene energie is niet eenvoudig. Mare durft wel verder te kijken dan fase 1 van de Smart Hydrogen Hub: “We beginnen met de Battolyser en het bijbehorende energienetwerk voor M4H met alle mogelijke vormen van groene energie. Van daaruit experimenteren en groeien we steeds verder. Tot we voor de Rotterdamse haven dé plek zijn waar alle kennis en kunde op het gebied van groene waterstof verzameld is.”
Leonoor: “Ik kan niet voorspellen hoe we er over 10 of 20 jaar bij zitten. En eigenlijk is dat ook niet belangrijk. Het belangrijkste is dat we er samen over nadenken. Dat we samen iets doen.”
De Hydro Generation
Laat je inspireren door de andere Hydro Generation ondernemers en lees waarom zij vinden dat Rotterdam dé waterstofhub van Europa is!