De toekomst van waterstof ligt in Rotterdam. Omdat de Hydro Generation – een groep voorlopers in de energietransitie – ziet dat Rotterdam dé plek is om innovatieve oplossingen waar te maken. Daaronder valt het innovatieve bedrijf Battolyser Systems, dat een batterij en electrolyser ineen ontwikkelde, de Battolyser®, en in de Merwe-Vierhaven wil opschalen tot een fabriek van 1 gigawatt per jaar. CEO Mattijs Slee praat met Europarlementariër Bart Groothuis over ambities op nationaal en internationaal niveau, en wat hier vanuit de politiek voor nodig is.

Het nu nog in Schiedam gevestigde Battolyser Systems gooit internationaal hoge ogen met hun duurzame electrolysertechnologie. Europarlementariër Bart Groothuis is lid van de Europese Commissie industrie, onderzoek en energie (ITRE) en voormalig schaduwrapporteur van het Europese waterstofstrategierapport. Hij is erg nieuwsgierig naar de technologie en is vanuit Brussel afgereisd naar Rotterdam.

Waterstofproducerende batterij

CEO en ingenieur Mattijs Slee legt Groothuis enthousiast uit hoe de unieke technologie van de Battolyser® werkt. “Als zonne- en windenergie beschikbaar zijn en de prijzen laag zijn, laadt de Battolyser® op zoals een normale batterij. Als de Battolyser® vol is, wordt het een elektrolyser en produceert hij waterstof. De waterstof kan worden opgeslagen en gebruikt door industrie of zwaar transport.”

Groot voordeel van de Battolyser® is dat als de energieprijzen hoog zijn, de batterij ontlaadt en stroom teruglevert aan het net. Dat maakt de Battolyser® een schaalbare oplossing om groene waterstof te produceren tegen lagere kosten en groene energie op te slaan. De electroden zijn gemaakt van klasse 2 nikkel en ijzer: twee goedkope, ruim beschikbare en recyclebare materialen. Groothuis reageert blijverrast op wat hij hoort en ziet. “Dit is precies wat Europa nodig heeft. Indrukwekkend wat jullie hier hebben neergezet.”

‘We moeten sneller’

De ambities van Slee zijn hoog, zoals het de Hydro Generation betaamt. “We willen sneller, we moéten sneller als we een serieuze speler willen worden in de batterijen- en waterstofindustrie”, stelt Slee. “Op de huidige 7,500 m2 locatie zijn we aan het leren. We kunnen hier tot maximaal 200 megawatt per jaar aan Battolyser® stacks produceren. Op de nieuwe locatie in Rotterdam moeten we gaan opschalen; we hopen in 2026 1 gigawatt per jaar te maken. Dat is een waanzinnige opgave, helemaal als je kijkt naar wat er in het Nederlands Klimaatakkoord is opgenomen: een elektrolysecapaciteit van waarschijnlijk 8 gigawatt in 2030, terwijl en nu nog praktisch niets operationeel is”, vertelt Slee.

Het is duidelijk dat snelle, concrete actie noodzaak is als ‘net-zero’ het doel is. Slee: “Je hebt dan wereldwijd 5.000 en 10.000 gigawatt aan elektrolysecapaciteit nodig. Ik zie de electrolyser supply chain dan ook als een enorme kans voor Nederland om duurzame industrieën te ontwikkelen, die onze energietransitievraag kan ondersteunen en die we wereldwijd kunnen exporteren. Daar zit echt een verdienmodel in.”

Nederland moet kans pakken

Om deze kans als Nederland te pakken, onderstreept Slee het belang om vandaag nog in de maakindustrie te investeren. “In deze industrie geldt dat er bij elke verdubbeling van productieaantallen, je stukprijs met 15 tot 20 % naar beneden kan. Als Nederland niet snel genoeg is, lopen we het risico dat projectontwikkelaars buitenlandse technologieën kiezen voor duurzaamheidsplannen. Die zijn dan goedkoper, maar in onze ogen van mindere kwaliteit.”

De CEO ziet dit nu gebeuren. “We helpen nu de Duitse maakindustrie ontwikkelen, omdat de Nederlandse overheid waterstof projecten subsidieert die Duitse electrolyser technologieën selecteren. De huidige electrolysers zijn nog lang niet goed genoeg, maar door (indirecte) subsidiëring hebben zij straks een industrie waar je niet meer tussenkomt.” Groothuis ziet eenzelfde beweging. Zowel Frankrijk als Duitsland lopen in Europa voorop als het gaat om duurzame maakindustrie: “Duitsland en Frankrijk zijn samen verantwoordelijk voor 74% van de staatssteun in Europa en voeren actieve industriepolitiek. Nederland moet snel bijleren en alle zeilen bijzetten. En pas op dat Duitsland niet om Nederland heen gaat werken. Kijk maar naar de waterstofpijpleiding vanuit Bremen naar het zuiden van Duitsland. Ze zijn vol in ontwikkeling.”

Europese veiling waterstof

Er ligt dus een belangrijke rol voor Nederland, maar ook voor Europa. Krijgt Nederland voldoende handvatten vanuit Europa om het tij te keren? “De Europese waterstofstrategie ligt er sinds juli 2020. De focus daarin ligt op blauwe waterstof om schaal te bereiken om zo groene waterstof rendabel te maken. Daarnaast zou een groot deel van de waterstof in Oekraïne geproduceerd worden, in kerncentrales. De strategie staat dan ook op losse schroeven”, zegt Groothuis.

Maar Europa werkt volgens de Europarlementariër hard aan regels die het landen en de industrie makkelijker moet maken om de energietransitie te versnellen en afhankelijkheid van landen buiten Europa te verkleinen, zoals de Net-Zero Industry Act en de Critical Raw Materials Act. Ook wordt er in het najaar van 2023 gestart met proefveilingen van duurzame waterstof, vanuit de European Hydrogen Bank. Daarbij wordt de prijs per kilogram duurzaam geproduceerde waterstof gecompenseerd tot concurrerende niveaus. “Op die manier verkleinen we de kostenkloof tussen hernieuwbare waterstof en fossiele brandstoffen, wat opstartende projecten zal helpen. Vanuit Europa zien we waterstof als een no- regret investering. Er wordt in deze pilot van de European Hydrogen Bank dan ook 800 miljoen gestopt uit het Innovatiefonds”, vertelt Groothuis.

Alles onderhandelbaar

Hij stelt dat Brussel beter in normering en wat minder goed in business cases denkt, maar dat je je daar als ondernemer niet door moet laten afschrikken. “In de politiek is alles onderhandelbaar. Je moet niet stoppen met het betrekken van bestuurders en hen je ideeën voorleggen. Er is geen terughoudendheid bij politici.” Ook voor zichzelf ziet hij een actieve rol weggelegd: “In Brussel moet je je niet afvragen, maar doen. Zeker als je wilt pionieren en niet wilt dat China of Amerika er met de productie vandoor gaan. Er zijn fondsen nodig, er is investering en vertrouwen nodig. Daar maak ik me hard voor, met onder andere de Hydrogen Bank.” Groothuis wil zijn collega’s wakker schudden: “Als je voorop wilt lopen, doe dat dan ook in de regelgeving. Politici moeten daarin meer ondernemend zijn.”

Waar volgens de europarlementariër ook meer aandacht voor is in Brussel, is het versneld afgeven van net-zero vergunningen. “We verlagen niet de normen, maar wel de reactietermijn. Als er bijvoorbeeld niet binnen 3 maanden een reactie komt, dan wordt de vergunning automatisch goedgekeurd. Zo kun je binnen de wetgeving zoeken naar oplossingen die helpen de transitie te versnellen.”

Durfkapitaal noodzakelijk

Ondanks de aangescherpte reactietermijnen en wetgeving, voelt Slee zich onvoldoende gesteund door Europa en door Nederland. “Ik moet enorm vechten voor ons verhaal, het Havenbedrijf Rotterdam ziet dat ook. De SES-subsidie van de gemeente Rotterdam is mooi, maar dat is een beperkte bijdrage. De ontwikkeling van de 1 gigawatt fabriek gaat ons minimaal 100 miljoen kosten. Daarom hebben we met partnerbedrijven een aanvraag gedaan van 80 miljoen bij het Groeifonds. Alleen zo kunnen we uitbreiden in Rotterdam en een nieuwe duurzame electrolyser maakindustrie opzetten.”

De mannen zien dat er in Nederland geen cultuur heerst om geld te investeren in durfkapitaal, in tegenstelling tot Amerika. Dat terwijl ze durfkapitaal als noodzaak zien om bedrijven van de toekomst zich commercieel te laten ontwikkelen. Groothuis zegt dat het gaat om ‘traditionele terughoudendheid’ van Nederland. Volgens hem zit het probleem tussen de oren en de mindset van Nederland. “We zien dat het mogelijk en noodzakelijk is. En het is zo waardevol voor de Nederlandse economie met de opbouw van essentiële kennis en veel werkgelegenheid.”

Nederland en specifiek Rotterdam lenen zich perfect voor de ontwikkeling van grootschalige, duurzame industrie. “Kijk naar de toegang tot hernieuwbare energie, de bestaande infrastructuur en afname van waterstof op de plek waar het direct gebruikt wordt; dat is uniek in Europa en we hebben het in Nederland. Daar moeten we iets mee doen! Maak een plan om dit duurzaam uit te nutten”, benadrukt Slee. Groothuis vult aan: “Daarnaast zijn Nederland, en Rotterdam, heel goed horizontaal geïntegreerd. Kortom, er zijn een heleboel verschillende bedrijven die allemaal op hoog niveau een stukje bij kunnen dragen. Ze versterken elkaar.”

Rotterdam: epicenter voor waterstof

Rotterdam heeft volgens de europarlementariër veel potentie als het gaat om batterijenindustrie en als waterstofhub. “Rotterdam is uniek, omdat er al zoveel is. Het is het grootste Europese cluster voor de aanvoer van geïmporteerde waterstof. Het is absoluut het epicenter voor hydrogen.” Ook Slee ziet volop kansen in de regio. “De samenwerking met partners verloopt erg goed. We krijgen regionaal veel hulp en aandacht, bijvoorbeeld bij het zoeken van een geschikte locatie in de haven.”

Slee voelt zich onderdeel van de Hydro Generation en daarmee de intrinsieke opdracht om de industrie in Europa en daarbuiten te veranderen. “We staan met Rotterdam, Nederland, Europa, maar eigenlijk de hele wereld voor een enorme uitdaging. Onze generatie moet materiële impact maken. Als ik met pensioen ga, moeten we net-zero zijn.”

Glas halfvol

Ondanks de hindernissen die Slee met zijn bedrijf ervaart, ziet hij het positief in. “Uiteindelijk zijn er veel meer kansen dan obstakels. Het glas is halfvol, want de verdienkans op lange termijn is hier groter dan de kostenpost. Met de juiste steun en wil van overheden, kunnen we grote stappen maken.” Groothuis knikt bevestigend. “Battolyser Systems past volledig in de visie van Europa. We blijven in contact. Jullie hebben een prachtbedrijf.”